- Kašalj predstavlja najčeši razlog posjete ljekaru u primarnoj zrdavstvenoj zaštiti, a kao izolovan simptom je povod za upućivanje pulmologu u 10 do 38 odsto slučajeva.
Na pitanje šta je kašalj - odbrambeni mehanizam u cilju, održavanja disajnih puteva prohodnim ili simptom postojanja neke bolesti, odgovor je - i jedno i drugo.
Kašalj je često znak postojeće bolesti, ali i odbrambeni mehanizam, koji pomaže da se iz disajnih puteva izbace sekret, razni iritansi, strane čestice i mikroorganizmi.
Kašalj je refleksni odgovor na nadražaj sluznice disajnih puteva. Iritanti (npr prašina, višak sluzi) stimulišu nerve u respiratornom traktu da pošalju impuls u mozak, a zatim mozak prenosi signal mišićima grudnog koša, trbuhu i dijafragmi da naglo izbaci vazduh iz pluća i time pokuša izbaciti iritant.
VRSTE I UZROCI KAŠLjA
Po dužini trajanja kašalj može biti akutni - koji traje do tri nedjelje, subakutni - od tri do osam nedjelja i hronični - duže od osam nedelja.
Akutni kašalj obično nastaje kao posledica infekcija u gornjim disajnim putevima, kao što su obična prehlada, upala grla, laringitis ili infekcija donjeg respiratornog trakta što podrazumijeva bronhitis i upalu pluća.
Hronični kašalj može imati različite, uzroke. Obično su to pušenje, hronični bronhitis, astma, alergije, sekret iz gornjih disajnih puteva koji se sliva niz zadnji zid ždrijela ka donjim disajnim putevima. Manje uobičajeni uzroci ovog kašlja, kod odraslih, su tuberkuloza, gljivične infekcije pluća, rak pluća i drugo. Ponekad i nakon banalne prehlade zaostane uporan kašalj tokom nekoliko nedjelja, a tada je uzrok prenadraženost disajnih puteva. Neka oboljenja srca mogu izazvati kašalj, kao i neki ljekovi (npr. ACE inhibitori), koji se koriste za liječenje povišenog krvnog pritiska. Vraćanje kiseline iz želudca u jednjak, tzv. refluks ezofagitis takođe može pokrenuti kašalj.
Udisanje toplog ili hladnog vazduha dovodi do kašlja zbog termalne stimulacije nerava u sluznici disajnog puta.
Kašalj koje se ne ispoljava noću, može biti i psihogeni, ali tada moraju biti isključeni svi funkcionalni i organski uzroci.
Prema stvaranju sluzi razlikujemo produktivni (vlažni kašalj) i neproduktivni (suvi kašalj) prilikom kojeg ne dolazi do stvaranja sluzi. Kod produktivnog kašlja dolazi do prekomjernog nastajanja sekreta koji se taloži na disajnim putevima i dovodi do otežanog disanja.
LIJEČENjE I DIJAGNOSTIKA
Liječenje kašlja podrazumijeva uklanjanje uzroka, liječenje infekcije ili izbjegavanje iritansa. Ukoliko kašalj traje manje od sedam dana, te je praćen uobičajenim simptomima prehlade ili gripe, preporučuje se mirovanje, uzimanje toplih napitaka, provjetravanje prostorija i ovlaživanje vazduha.
Potrebno se javiti ljekaru na pregled kada kašalj traje duže od sedam dana, praćen pogoršanjem opšteg stanja, iskašljavanjem gustog zelenog ili smeđeg sekreta ili iskašljavanjem krvi, te praćen visokom tjelesnom temperaturom. Ljekar će nakon razgovora napraviti pregled stetoskopom, laboratorijske pretrage, rengden pluća, i zavisno od dijagnoze dati odgovarajuću terapiju.
Liječenje produktivnog kašlja podrazumijeva upotrebu ljekova koji pomažu iskašljavanje razređivanjem ili mobilizacijom sluzi, i tu spadaju sekretolitici ili mukolitici. Osim medicinskih preparata, postoje i prirodni preparati kao što su ekstrakti bršljana, metvice i slično.
Suvi kašalj, za razliku od produktivnog, ne vrši svoju osnovnu funkciju čišćenja disajnih puteva, nego dovodi do iscrpljivanja bolesnika, protiv kojeg se borimo antitusicima. Pored medicinskih preparata, koje sa oprezom prepisujemo, postoje i prirodni atitusici kao što je npr.bijeli sljez.
Ne preporučuje se upotreba medicinskih preparata za terapiju kašlja i antibiotika bez konsultacije ljekara.
Kod hroničnog kašlja ljekar će započeti ispitivanje iscrpnim razgovorom sa bolesnikom, zatim detaljnim fizičkim pregledom i uputiti ga na dodatna ispitivanja (rendgen pluća i paranazalnih šupljina, spirometrija, brisevi, biohemijska ispitivanja krvi, alergijske probe, skener pluća, bronhoskopija).
Kada je riječ o hroničnom kašlju, zbog velikog broja uzroka, ponekad je za dijagnozu i liječenje potrebno pored pulmologa, konsultovati alergologa, otorinolaringologa, gastroenterologa, kardiologa i psihijatra.

---